Ustawodawca powinien zwolnić energię elektryczną zużywaną przy produkcji węgla z opodatkowania akcyzą
Władysław Czapliński 2014-08-25
Władysław Czapliński
Ustawodawca powinien zwolnić energię elektryczną zużywaną przy produkcji węgla z opodatkowania akcyzą
Dla oceny, czy polskie przepisy prawa nakładające akcyzę na energię elektryczną zużywaną przy produkcji węgla są zgodne z prawem europejskim, podstawowe znaczenie ma treść ustępu 3 artykułu 21 Dyrektywy Energetycznej*, który dotyczy zużycia wyrobów energetycznych i energii elektrycznej do produkcji innych wyrobów energetycznych. Przepis ten ma za zadanie realizować zasadę opodatkowania konsumpcji, poprzez wyłączenie z zakresu opodatkowania akcyzą zużycia surowców do produkcji wyrobów energetycznych (przepis wskazuje, że takie czynności nie będą uznawane za rodzące obowiązek podatkowy). Zgodnie z nim: [1] Zużycie produktów energetycznych na terenie zakładu produkującego produkty energetyczne nie jest uważane za zdarzenie powodujące powstanie zobowiązania podatkowego, jeśli zużyciu ulegają produkty energetyczne produkowane na terenie zakładu. [2] Państwa Członkowskie mogą uznać także zużycie energii elektrycznej i innych produktów energetycznych niewyprodukowanych na terenie takiego zakładu oraz [3] zużycie produktów energetycznych i energii elektrycznej na terenie zakładu produkującego paliwa, wykorzystywanych do wytwarzania energii elektrycznej, jako nie powodujące powstania zdarzenia powodującego powstanie zobowiązania podatkowego. [4] W przypadku gdy zużycie następuje na cele nie związane z produkcją produktów energetycznych, w szczególności do napędu pojazdów, wówczas jest to uznawane za zdarzenie powodujące powstanie zobowiązania podatkowego.
Przepis jest skomplikowany pod względem redakcyjnym, zawiera bowiem cztery normy prawne. Norma pierwsza art. 21 ust. 3 Dyrektywy wskazuje, iż obligatoryjne jest wyłączenie z zakresu czynności opodatkowanych, zużycia na terenie zakładu produktów energetycznych w tym zakładzie wyprodukowanych. Norma druga przepisu pozwala państwom członkowskim wyłączyć z zakresu opodatkowania zużycie energii elektrycznej i innych produktów energetycznych niewyprodukowanych na terenie takiego zakładu (wyłączenie fakultatywne), jeśli zużyta energia i inne produkty energetyczne służyły do produkcji wyrobów energetycznych. Norma trzecia przepisu pozwala (fakultatywnie) wyłączyć z opodatkowania zużycie wyrobów energetycznych i energii elektrycznej na terenie zakładu produkującego paliwa, wykorzystywane do wytwarzania energii elektrycznej.
Norma czwarta, której treść stanowi uzupełnienie każdej z trzech poprzedzających norm, wymaga natomiast (obligatoryjnie), aby zużycie energii elektrycznej i wyrobów energetycznych w celach innych niż związane z produkcją wyrobów energetycznych, podlegało opodatkowaniu akcyzą.
Istotną przesłanką dla dalszych rozważań jest okoliczność, że norma druga pozwala państwom członkowskim UE wyłączyć z opodatkowania akcyzą energię elektryczną i wyroby energetyczne, zużywane do produkcji innych wyrobów energetycznych, przy czym przepis art. 21 ust. 2 Dyrektywy Energetycznej wskazuje, iż produkcją jest również wydobycie wyrobów energetycznych. W konsekwencji zakresem normy drugiej, zawartej w zdaniu drugim art. 21 ust. 3, objęta jest energia elektryczna zużywana przy produkcji wyrobów węglowych.
Jest oczywiste, iż państwa członkowskie Unii Europejskiej w tym Polska były zobligowane do implementowania dyrektywy wyłącznie w zakresie przepisu obligatoryjnego, zawartego w zdaniu pierwszym (vide norma pierwsza) art. 21 ust. 3 Dyrektywy Energetycznej. Treść przepisów ustawy akcyzowej (Ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym – Dz.U. Nr 108, poz. 626) oraz uzasadnienie ich wprowadzenia (Uzasadnienie do projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym z dnia 12 lipca 2013 r. w zakresie wprowadzenia art. 31 b) jednoznacznie wskazują na to, iż Polska zdecydowała się na skorzystanie z wyłączenia fakultatywnego, nawet jeżeli nie wynika to expressis verbis z przepisów ustawy (co już samo w sobie można uznać za uchybienie legislacyjne).
Ostatecznie, na gruncie polskich przepisów, akcyzie nie podlega:
• zużycie węgla do produkcji wszystkich wyrobów energetycznych,
• zużycie gazu do produkcji wszystkich wyrobów energetycznych,
• zużycie paliw do produkcji paliw.
Polska ustawa nie wdrożyła jednakże wyłączenia fakultatywnego w pełni, bowiem poza jego zakresem znalazło się:
• zużycie paliw do produkcji węgla i gazu,
• zużycie energii elektrycznej do produkcji wszystkich wyrobów energetycznych.
W świetle powyższego, należy uznać, iż Polska zdecydowała się na skorzystanie z opcji wyłączenia z opodatkowania akcyzą zużycia produktu energetycznego na terenie zakładu produkującego inny wyrób energetyczny, jednakże istnieje uzasadniona podstawa, aby zakwestionować prawidłowość takiego rozwiązania w świetle zasad dotyczących wprowadzania prawa unijnego do prawa krajowego. Biorąc pod uwagę rezultaty wykładni odnośnych przepisów, w szczególności wykładni systemowej i celowościowej, sposób sformułowania art. 21 ust. 3 Dyrektywy Energetycznej oznacza w praktyce brak możliwości modyfikowania przez ustawodawcę krajowego zakresu wyłączeń fakultatywnych określonych w tejże dyrektywie.
Skoro Polska zdecydowała się na skorzystania z opcji przewidzianej w Dyrektywie Energetycznej, była zobligowana do zwolnienia od akcyzy wszelkich czynności przewidzianych w jej przepisie. W szczególności chodzi tu o energię elektryczną i paliwa zużywane przy wydobywaniu wyrobów węglowych. Do takiego wniosku prowadzi również orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE (TSUE, dawniej ETS).
Relatywnie wyższe obciążenie akcyzą produkcji węgla, w stosunku do pozostałych źródeł energii chemicznej, stwarza ponadto sytuację, w której dochodzi do naruszenia zasad uczciwej konkurencji (fair competition). Jest to zjawisko zaskakujące, jeśli wziąć pod uwagę oficjalne deklaracje, zgodnie którymi energetyka węglowa ma być podstawą polskiej energetyki w nadchodzących dekadach.
* Dyrektywa Rady 2003/96/WE z dnia 27 października 2003 r. w sprawie restrukturyzacji wspólnotowych przepisów ramowych dotyczących opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej z dnia 27 października 2003 r. (Dz. Urz. UE. L Nr 283, ze zm.)